(س 1026) عقد انقطاعى بين يك مرد با دختر صغيره رضيعه به مدّت خيلى اندك مثلاً يك ساعت، آن هم فقط به قصد محرميت با مادر معقودعليها، با اذن پدر صغيره چيست؟ در چنين عقدى كه على القاعده قصد انشا و اراده و عنايت به مضمون عقد كه انكحت يا زوّجت باشد نيست و ولىّ صغيره حاضر به استمتاع معقودله از معقودعليها نمى باشد (حتى در حد تقبيل) بلكه گاهى «لاتكون قابله للاستمتاع بحسب السن و الزمان اى زمان المتعه» حكم چيست؟ و آيا مى توان گفت «ما وقع لم يقصد و ما قصد لم يقع» و اگر در عين مفروضات فوق چنين عقدى خوانده شده باشد، «هل يصح مثل هذا العقد و هل يترتب آثار المحرميّه و المصاهرة عليها ام لا»؟ نكته ديگر آنكه در ايقاع عقد به قصد محرميت صرف، لازم، مقدم است يا ملزوم كه آثار محرميت است؟

ج ـ عقد انقطاعى بداعى محرميت ام الزوجه، با فرض قابليت معقوده براى استمتاع در زمان حال و يا مستقبل كه جزء مدّت مى باشد ـ مثل متعه دختر بچه يك ساله به مدّت ده سال مثلاً ـ هر چند تحقّق پيدا مى كند و قصد انشا هم متمشى مى شود «فان الانشاء خفيف المؤنه و استلزام الداعى كالمحرمية فقط لعدم قصد ترتب الاستمتاع او قصد عدمه بل عدم الرضا به من الولى مثلاً غير مناف بقصد وقوع العقد انقطاعاً لرجوع القصد كذلك الى قصد عدم الاستفاده من الاثار و اللوازم الغير القهريه و الى عدم الرضا بالعمل بتلك الاثار مع العلم بانها من الاثار و انّى ذلك بعدم القصد الانشائى»، ليكن اشكالى كه در اين گونه عقد بر صغيره ها وجود دارد ـ حتى با ضمّ مدّت قابل استمتاع ـ دو امر مى باشد:

1. آنچه مجوّز ولىّ در نكاح صغيره است، رعايت مصلحت صغير است نه مصلحت كبير، و در اين گونه عقد تمتع ها معمولاً محرم شدن مادر زن و راحتى رفت و آمد خانوادگى مطرح است كه ربطى به كودك ندارد. آرى، در مثل متعه دختران آورده شده از مراكز نگهدارى اطفال، متعارف است كه براى محرم شدن به مردِ خانواده عقد متعه خوانده مى شود، در آنجا رعايت مصلحت صغيره در كار است؛

2. شمول ادله متعه بر اين گونه متعه ها، محلّ كلام و خدشه است، چون عقد متعه براى مواقع و موارد ضرورت است ـ همچون مردى كه به سفر رفته و همسرش با او نمى باشد و نياز به اطفاى غريزه جنسى دارد ـ و چگونه مى توان جازم به شمول شد با فرض اينكه هُنَّ مستاجرات، ولى به هر حال تبعاً للاصحاب نمى توان قائل به عدم صحّت شد، اما تا امكان دارد بايد تلاش نمود تا اين گونه متعه ها انجام نگيرد. آرى، اگر مدّت متعه كودكى قابل استمتاع نباشد، قطعاً باطل است. 19/6/77

(س 1027) هنگامى كه يك ساله بوده ام، مرا به عقد موقت شوهر خاله ام ـ كه سه پسر و سه دختر از همسر متوفايش داشت ـ در آورده اند. مدّت اين صيغه يك ساعت و مقدار مَهريّه بيست تومان بوده كه ايشان آن را به پدرم داده است. البته خاله بنده بعداً صاحب يك فرزند پسر شده است و هدف از اين صيغه، محرم شدن پسر خاله هاى ناتنى ام به مادرم بوده، ولى اكنون مشكلاتى را براى ما بوجود آورده است. مستدعى است بفرماييد كه آيا اين صيغه درست بوده است؟

ج ـ ازدواج موقت دختر يك ساله آن هم براى مدّت يك ساعت ظاهراً درست نباشد و موجب محرميت نمى شود، چون ادلّه عقد متعه، قاصر است از شمول امثال مورد كه قابليت استمتاع وجود ندارد، بعلاوه كه بر فرض صحّت بايد مصلحت صغيره در عقد موقت ملحوظ گردد، و معمولاً اين گونه عقدها براى مصلحت كبيره و محرميت است؛ به هر حال بايد مصلحت صغيره ملحوظ گردد. 9/5/78

(س 1028) مادرى كه قيّم دختر نابالغ خود است، آيا مى تواند او را به عقد موقت شخصى در آورد؟ و اگر نمى تواند، آيا صيغه جارى شده باطل است يا خير؟

ج ـ عقد موقت دختر نابالغ، با اجازه پدر و در صورتى كه پدر ندارد با اجازه مادر و با نبود مادر، جدّ پدرى و يا حاكم شرع ـ آن هم با فرض مصلحت ـ صحيح است؛ بلكه در حاكم، علاوه بر مصلحت، وجود مفسده در ترك نيز لازم است. 10/4/84