(س 949) اين جانب، مدت يك ماه، روزى يك بار از خانمى شير خورده ام، البته به اين صورت كه شير را در ظرف مى دوشيده و با شيشه به من مى داده اند و در همان مدت يك هفته هم روزى يك بار از پستان ايشان مستقيماً شير خورده ام. حال كه به خواستگارى دختر ايشان رفته ام، از اين قضيه مطلع شده ام. اكنون تكليف ازدواج ما چيست؟

ج ـ ازدواج شما مانعى ندارد و آن دختر به شما مَحرم نشده؛ چون يكى از شرايط مسلّم رضاع، خوردن شير از پستان است كه نسبت به مدّت يك ماه، از ظرف و شيشه بوده نه از سينه و پستان؛ و اما نسبت به يك هفته هم كه از پستان بوده، چون جمعاً به هفت بار رسيده، موجب رضاع نيست و شرط در رضاع با عدد پانزده بار است كه نسبت به اين مورد هم شرط، محقّق نشده است. 4/2/77

(س 950) اگر دخترى از پدر و مادرى، و پسرى از پدر و مادر ديگرى از زن سومى شير بخورند و اكنون، نه پدر و مادر دختر و پسر و نه زن شير دهنده، هيچ كدام در قيد حيات نباشند، آيا صرف شياع مبنى بر شير خوردن اين دو از آن زن و فرض اثبات محرميت، كفايت مى كند؟ اگر پس از ازدواج، مطّلع گرديدند و متاركه نيز صورت گرفت، آيا زن ـ همان خواهر رضاعى ـ حقّ گرفتن مهر را دارد؟ و در صورت داشتن فرزند پس از متاركه، اولاد حقّ ارث دارند يا خير؟

ج ـ اين گونه شياع ها اگر مفيد اطمينان و يقين به حصول رضاع با همه شرايطش باشد، براى كسى كه مورد ابتلائش هست، حجّت است؛ ليكن حصول چنين يقين و اطمينانى با گذشت زمان و فوت والدين و زن شيردهنده ـ اگر نگوييم محال عادى است ـ قطعاً نادر و كمياب است و مرد و زنى كه مسئله رضاع، مورد ابتلايشان هست، نبايد به اين گونه شك ها اعتنا نمايند؛ چون استصحاب عدم رضاع، مقتضىِ نبود و عدم آن مى باشد، بعلاوه، نبايد تحقيق هم بنمايند و نبايد كار را بر خودشان مشكل سازند و زمينه مسائل پيچيده و مفصّلى را كه مطرح شده، فراهم سازند و زندگى خود را با اين گونه مسائل، گرفتار وسوسه و ناراحتى نمايند؛ چون در استصحاب موضوعى، تحقيق لازم نيست و بلكه در امثال مورد كه ممكن است موجب مشكلات بشود، مذموم و ناپسند هم مى باشد، و در صورتى كه حجّتى بر رضاع با شرايطش تمام شود و يقين به آن پيدا كنند، عقد باطل است؛ و اگر دخول حاصل شده، زن مستحقّ مهرالمثل است؛ چون وطى، وطى به شبهه بوده و فرزندان هم در وطى به شبهه، احكام فرزندان حلال زاده بر آنها بار است، چون فرزند زنا و نامشروع نمى باشند و اطلاق ادلّه احكام فرزندان، شامل آنها هم مى شود. 25/8/83

(س 951) مادر اين جانب مدّعى است كه بنده در اول تولّد از زن عمويم شير خورده ام، ولى مقدارش را نمى داند. از زن عمويم پرسيدم، ايشان هم يادش نيست و مى گويد بر فرض صحّت، يكى دو بار بيشتر شير نخورده اى. با توجه به اينكه بعضى احتياط مى كنند، آيا بنده مى توانم با دختر عمويم ازدواج كنم يا اينكه خواهر رضاعى بنده محسوب مى شود و ازدواج با او صحيح نيست؟

ج ـ در مفروض سؤال، محرميّت حاصل نشده و رضاع، محقّق نگشته و احتياط هم احتياط ارشادى است به آينده كه مبادا كشف خلاف شود، و مورد مفروض هم با وضع مرقوم، كشف خلاف نخواهد شد. 3/10/75

(س 952) اين جانب قصد دارم با دخترى ازدواج نمايم، در حالى كه دايى دختر، شير مادر مرا خورده است. آيا ازدواج ما دو نفر جايز است؟ با توجه به اينكه مادرم اصرار دارد شيرى كه موجب مَحرم شدن گردد، به او نداده ام؟

ج ـ با شكّ در رضاع و شرايط آن ـ كه در مفروض مسئله است ـ رضاع، شرعاً محقّق نشده است و ازدواج بين آن پسر و دختر، بلامانع است؛ بعلاوه كه اگر رضاع و شرايط آن هم در مفروض سؤال محقّق شده باشد؛ چون ازدواج، ازدواج با دختر خواهر برادر رضاعى است، حتّى بنا بر عموم منزلت هم محرميّت حاصل نمى شود، چه رسد كه خود عموم منزلت هم ناتمام است. 27/6/75

(س 953) دخترى مدّت سه ماه پراكنده، يعنى روزى يك يا دو بار از زنى شيرخورده و در اين مدّت، گاهى اتفاق افتاده كه ده روز يا كم تر اصلاً از آن شيرنخورده. آيا اين دختر با شوهر و پسرهاى آن زن محرم است؟

ج ـ در مفروض سؤال، رضاعى كه از خوردن شير پديد مى آيد و سبب ايجاد حرمت مى گردد، ظاهراً تحقّق پيدا نكرده؛ چون نه منحصراً در يك شبانه روز از شير آن زن خورده، نه پانزده مرتبه پشت سر هم و بدون فاصله شدن چيز ديگرى؛ و نيز اطمينان نيست به اينكه شيرهايى را كه خورده، در روييدن گوشت و محكم شدن استخوان، مستقلاً تأثير داشته است. 5/7/74

(س 954) اين جانب دخترى را از بَدو تولد به فرزندى قبول نموده ام كه اكنون هجده سال دارد. براى مَحرم شدن او با خود، شير خواهرم را به مدّت سه روز، بدون وقفه خورده و براى مَحرم شدن با خانم من، شير خواهر خانم و دختر خواهر خانم مرا به مدّت سه ماه، به طور منقطع (در هفته دو يا سه بار) مصرف نموده اكنون براى ازدواج اين دختر مشكلى بدين صورت به وجود آمده كه داماد، اظهار مى دارد كه مى خواهم با مادر خانم خود، مَحرم شوم. آيا راهى براى محرم شدن داماد و همسر اين جانب وجود دارد يا خير؟

ج ـ در فرض مرقوم، راهى براى محرم شدن داماد وجود ندارد. آرى، اگر همسر شما مرضعه آن دختر مى بود كه مادر رضاعى اش حساب مى شده، محرم داماد مى گرديد، كما اينكه همه زنانى كه به او (دختر) شير داده اند، به عنوان مادر زن، محرم داماد هستند. 8/7/77

(س 955) مادربزرگى نوه دخترى خود را دو سال شير داده، آيا اين نوه براى نوه پسرى اين مادر حلال است يا حرام؟ نسبت ايشان در صورت رضاعى بودن چگونه است؟ 12/9/77

(س 956) اين جانب به علت بيمارى، قادر نبودم به دخترم شير بدهم، لذا خواهرم در پنج روز اول تولد به فرزندم شير داده است ـ در طول شبانه روز حداكثر دو مرتبه و آب قند و يا داروى حل شده در آب نيز به فرزندم خورانده است ـ از روز ششم تا دهم (پنج روز دوم) فرزندم را خودم شير داده ام، ولى به طور ضرورى نيز خواهرم در شبانه روز يك الى دو مرتبه شير داده است. وقتى پسر خواهرم سه ماهه شد، خواهرم جهت انجام عمل جراحى در بيمارستان بسترى گرديد و بنده علاوه بر دخترم، پسر خواهرم را نيز شير داده ام (به مدت چهار شبانه روز كامل). با اين توضيحات بفرماييد:

1. آيا فرزندم با پسر خواهرم محرم اند؟

2. اگر محرم اند، آيا با برادران و خواهران قبلى (بزرگتر از خود) و بعدى (كوچك تر) نيز محرم اند؟

3. نسبت به فرزندان يكديگر چه حكمى دارند؟

4. نسبت به عمه و عموى يكديگر چه حكمى دارند؟

ج 1 ـ آرى، محرم اند و برادر و خواهر رضاعى مى باشند.

ج 2 ـ همه فرزندان خواهر شما به فرزند شما كه از آن زن شير خورده، محرم مى باشند، چون رضاع و شير خوردن به منزله رَحِم زن شير دهنده نسبت به فرزند رضاعى مى باشد و همين طور همه فرزندان شما به پسر خواهرتان كه از شما شير خورده و رضاع حاصل شده، محرم مى باشد.

ج 3 ـ فرزندان ديگر طرفين ـ چه از شما و چه خواهرتان ـ به همديگر محرم نيستند، يعنى برادر يا خواهر بچه اى كه از شما شير خورده با فرزندان شما محرم نمى باشند و تنها بچه اى كه شير خورده با فرزندانتان محرم است و همين امر راجع به فرزندان شما ـ كه برادر و خواهر بچه اى مى باشند كه از خواهرتان شير خورده ـ نسبت به فرزندان خواهر جارى مى باشد و تنها بچه شما كه از خواهرتان شير خورده با بچه هاى خواهر محرم است.

ج 4 ـ فرزندى كه فرزند رضاعى زنى مى باشد، حكم فرزندى را دارد كه از رَحِمش خارج شده و همين طور نسبت به صاحب شير، يعنى مرد در حكم فرزند صُلبى او مى باشد و با اين قاعده، همه محارم فرزندان زن شير دهنده به فرزند رضاعى آن زن، محرم هستند، كما اينكه همه محارم فرزندان پدر به همان فرزند رضاعى اش كه صاحب شيرش بوده محرم مى باشند. 24/10/77

(س 957) خواستگار دخترى شده ام كه پدر اين دختر شير مادرم را به مدّت شش ماه خورده است. آيا اشكال شرعى يا مانعى در اين ازدواج هست يا خير؟ در ضمن، شرايط تحقّق رضاع چيست؟ و در صورت انجام گرفتن اين ازدواج، بدون اطّلاع قبلى، حكم چيست و چه بايد كرد؟

ج ـ اگر يقين حاصل شود كه شرايط رضاع محقّق شده، ازدواج با آن دختر، ازدواج با محارم و باطل است؛ زيرا آن دختر، دخترِ برادر شماست، و اگر در رضاع و شرايط آن شك دارند، ازدواج صحيح است؛ چون رضاع با وجود شك، شرعاً محقّق نشده و ثابت نيست و تفصيل شرايط رضاع در رساله توضيح المسائل اين جانب آمده است. ازدواج با محارم رضاعى در حال جهل به رضاع هم باطل است و بعد از علم به رضاع، معلوم مى شود كه عقد، باطل بوده است. 13/2/79

(س 958) ارتباط مَحرميّت بنده (پدر نوزاد) با خانواده شير دهنده (خانم شير دهنده و دختر شيرخوارش) چگونه است؟

ج ـ اگر زنى بچّه اى را با شرايطى كه در رساله هاى عمليّه ذكر شده شير دهد، پدر آن بچّه نمى تواند با دخترهايى كه از آن زن هستند و از او به دنيا آمده اند، ازدواج كند و نيز نمى تواند دخترهاى شوهرى را كه شيرمال اوست، براى خود عقد كند كه «لا ينكح أبو المرتضع في اولاد المرضعة ولا في أولاد صاحب اللبن»؛ بلكه احتياط واجب آن است كه دخترهاى رضاعى او را هم براى خود عقد ننمايد؛ ولى جايز است با دخترهاى رضاعى آن زن ازدواج كند، گرچه احتياط مستحب آن است كه با آنان ازدواج نكند و نگاه محرمانه (يعنى نگاهى كه انسان مى تواند با آن به محرم هاى خود كند) به آنان ننمايد. 13/7/79

(س 959) اگر مادرى به فرزند دختر (نوه) خود طبق شرايط، شير دهد و اين كار بدون اجازه پدر و مادر بچه و بدون اطّلاع آنها باشد، آيا باز هم پدر و مادر بچه به هم حرام مى شوند؟

ج ـ در فرض سؤال، اگر مادر ولو با رعايت شرايط رضاع، بچه داماد خود را شير دهد، عدم بطلان نكاح دخترش با داماد، خالى از قوّت نيست، چه بچه از همان دختر يا از زن ديگر شوهر او باشد. 30/6/77

(س 960) آيا خواهر مى تواند به برادر كوچك خود شير بدهد؟ و اگر شير بدهد، آيا زن بر شوهر خود حرام مى شود؟

ج ـ حرام نمى شود، هر چند احتياط و اولويت در ترك است. 20/10/73

(س 961) نوزاد دخترى در بدو تولد به مدت چهار ماه شير مادر پدرمان را خورده است، با توجه به اين مطلب بفرماييد:

1. آيا آن دختر به عموهايم كه كوچك تر از پدرم هستند، محرم است يا خير؟

2. آيا خواهران آن دختر كه با پدرم شيرخورده، بر پدر و عموهايم محرم اند؟

3. آيا عمه ام به فرزندان آن دختر شيرخورده، محرم است؟

4. آيا عمه ام به فرزندان خواهر آن دختر شيرخورده، محرم است؟

5. آيا فرزندان پدرم به خواهران آن دختر شيرخورده، محرم اند؟

ج 1 ـ دختر مذكور، در مفروض سؤال، به عموهاى شما محرم است، كوچك تر از پدر شما باشند يا بزرگ تر.

ج 2 ـ خواهر آن دختر به پدر و عموهاى شما محرم نيست.

ج 3 ـ عمه شما نيز به فرزندان آن دختر محرم اند.

ج 4 ـ عمه شما به فرزندان خواهر آن دختر محرم نيست.

ج 5 ـ فرزندان پدر شما به خواهر دخترى كه شيرخورده نيز محرم نيستند. 9/2/70