(س 770) پدرى داراى همسر و شش فرزند (سه فرزند دختر و سه فرزند پسر) است و تنها منبع درآمد وى حمامى بوده كه مورد استفاده عموم است و در آن زندگى مى كرده، يكى از فرزندان ذكورش (فرزند چهارم) از بدو ازدواج در كنار پدر و مادر در همين ملك زندگى مى كرده و بدون درخواست پدر در اين ملك به عنوان كارگر مشغول به كار بوده و امرار معاش نموده است. دو سال قبل پدر فوت نموده و وصيّت شفاهى نموده كه همسرش در همين ملك زندگى كند و مخارجش در زمان حيات از درآمد اين حمام اداره شود. بعد از گذشت يك سال از فوت پدر يكى از فرزندان اناث هم فوت نموده و بعد از گذشت پنج ماه از فوت اين فرزند، مادر ايشان (همسر متوفّا) نيز فوت مى كند، اكنون فرزندى كه از ابتدا تاكنون در اين ملك بوده، خود را صاحب همه چيز مى داند و علاوه بر عدم پرداخت مبالغى از مخارج فوت مادر، با ديگر خواهران و برادران با تندى و خشونت برخورد مى كند و آنان را فاقد هر گونه حقّى در اين ملك مى داند و بدون اجازه ديگر ورثه، پسرش را هم در اين ملك اسكان داده و به عنوان اينكه اين ملك از آن من است مبالغى را هم در اين ملك هزينه مى كند، امّا ورثه ديگر (خواهران و برادران) خواستار تعيين مقدار سهم خود هستند. خواهشمند است نحوه تعيين سهم الإرث ورّاث را بيان فرماييد؟

ج ـ اموال انسان بعد از فوتش به ورثه اش منتقل مى شود و در اين جهت فرقى بين دختر و پسر و يا كسى كه از اولاد نزد پدر كار مى كرده و غير او نمى باشد، و هر وارثى كه بعد از فوت مورّث خود، زنده باشد، وارث محسوب، و سهم الارث خود را مى برد. بنابراين، اگر دخترى بعد از فوت مورّث فوت نمود، در ارث بردن با بقيّه دختران و پسران كه هنوز زنده اند، تفاوتى ندارد و ارث مى برد؛ البتّه واضح است كه سهم پسر دو برابر سهم دختر مى باشد و هر گاه وارثى قبل از گرفتن سهم الارث فوت نمايد، سهم الارث او مانند بقيّه امّوالش بين ورثه اش تقسيم مى شود و در مفروض سؤال، مادر هم يك وارث است و يك ششم از اموال او را مى برد و با فوت مادر، سهم او مثل بقيّه اموالش بين ورثه خودش تقسيم مى شود. 1/9/76

(س 771) والدينى كه تنها فرزند آنها، كم توان ذهنى است يا در بين فرزندان، يكى از آنها كم توان ذهنى است، ارث به اين فرزندان چگونه تعلّق مى گيرد؟

ج ـ در ارث فرقى بين آنها و افراد سالم نمى باشد. 14/2/79

(س 772) دخترى قبل از مدت حمل به دنيا آمده است. آيا از متوفّا ارث مى برد يا نه؟

ج ـ ارث مى برد و كم بودن مدت حمل از نُه ماه، مانع از ارث دختر نمى شود. 23/9/74

(س 773) چنانچه بنا باشد از طريق اسپرم شوهر، با لقاح خارج از رَحِم، فرزندى به دنيا بيايد و اين لقاح صورت پذيرد، ولى قبل از انعقاد نطفه، شوهر بميرد و يا در موردى كه شوهر بلافاصله پس از آميزش، مرده و نطفه منعقد شده است، آيا از نظر عدالت، صحيح است كه طبق مبانى فقهى، اين فرزند بعد از به دنيا آمدن ارث نبرد، ولى پسر عموى او كه در طبقه بعدى ارث قرار دارد، ارث ببرد؟

ج ـ اگر لقاح در خارج از رَحِم با اجازه و اراده خود شوهر بوده و مى خواسته صاحب فرزند شود، فرزندِ به دنيا آمده، فرزند او محسوب مى شود و جميع احكام پدر و فرزندى از ارث و... بر او مترتّب مى گردد، و با زنده به دنيا آمدن فرزند، نوبت به طبقات ديگر وراث (پسر عمو) نمى رسد. 20/4/83