{{مسئله دین و چگونگى حضور روحانیون در جامعه و در ساختار حاكمیت جمهورى اسلامى از موضوعات مهم و مبتلا به ایران امروز و حتى دنیاى غرب است. براى اندیشمندان و فعالان مذهبى و سیاسى در غرب و حتى در ایران، امروز و پس از گذشت 26 سال از ظهور یك دولت دینى در خاورمیانه، فهم چگونگى رابطه میان دین و دنیا و مذهب و سیاست و آسیب شناسى دولت دینى بسیار مهم است.

در این میان تلویزیون بلژیك نیز در ایران به سراغ فقیه نواندیش شیعه، آيت اللّه صانعى آمده و در گفتگویى، نظر ایشان را درباره رابطه میان مذهب، سیاست و روحانیت در ایران امروز جویا شده است.}}

آيت اللّه صانعى با تأكید بر اینكه نقش اصلى روحانیت در هر نظامى، چه جمهورى و چه غیر جمهورى هدایت و رهبرى دینى و فكرى، فرهنگى جامعه است، افزود:

البته بعد از انقلاب اسلامى به خصوص در اوائل انقلاب به حكم ضرورت هایى كه دیده مى شد، برخى سمتها به روحانیون داده شد.

ایشان با اشاره به اینكه مبناى دینى برخى روحانیون بزرگ شیعه مانند آيت اللّه سیستانى مبتنى به نظارت فقها و جلوگیرى از دخالت روحانیون در امور حكومتى است، افزودند:

این عقیده البته در حوزه علمیه نجف خیلى قوى بوده است. در ایران بر اساس قانون اساسى، فعلاً وضعیت اینگونه است. اما اگر جامعه به مرحله اى از رشد سیاسى و دینى برسد كه بتوان با نظارت فقیه مملكت را اداره كرد، بسیار خوب است و اینگونه مشكلات به عهده روحانیت نیز نمى افتد.

آيت اللّه صانعى با اشارة به اینكه در عصر امام خمینى، موقعیت روحانیت با وضعیت فعلى در نگاه و نظر مردم بسیار متفاوت بود، علت اساسى این مسئله را علاقه عمیق و محبت واقعى مردم به ایشان دانسته و تأكید كرد:

در حال حاضر مردم نگاه دیگرى به روحانیت دارند، من باب نمونه در زمان مرحوم امام، شوراى نگهبان نه رویكرد فعلى و نه نظارات استصوابى را داشت اما در حال حاضر كه این گونه نظارت را باب كرده اند، مردم هم نظر دیگرى پیدا كرده اند و عده اى با آنها مخالف شده اند، حل این مسئله نیز تنها با رهبرى و درایت امام و شخصى چون او محقق مى شود.

آيت اللّه صانعى در بخش دیگرى از این گفتگو در پاسخ به پرسشى در خصوص پیوند و سازگارى دین و مدرنیته و همگامى مذهب و جهان جدید، با تأكید بر اینكه همگامى دین و دنیاى جدید با همراهى روحانیت با تحولات جدید، دو مسئله متفاوت است افزودند:

بنده معتقدم دین در شرایطى مى تواند با هر تمدنى هماهنگ باشد، این مسئله نیازمند تجدید نظر و توجه جدى رهبران روحانى كشورهاى مسلمان است كه در مصادر امور هستند. امام در این زمینه الگوى بسیار درخشانى است.

آيت اللّه صانعى با تشریح این نكته كه آزادیهاى اجتماعى در هر كشورى تابعى از قوانین آن كشور است در پاسخ به پرسش دیگرى كه نظر یكى از روحانیون بزرگ اصفهان را در خصوص به بیراهه رفتن جمهورى اسلامى در زمینه هاى بیكارى، فقر و استفاده نا مشروع از قدرت و فساد ادارى مطرح كرده بود، با تأكید بر اینكه شاید نظرایشان كه از روحانیون بلند پایه، محترم، انقلابى و متدین نیز هستند، زمان بعد از رحلت امام(سلام اللّه علیه) بوده است، تاكید كرد:

ما نتوانستیم بعد از رحلت امام محبت مردم را به نظام حفظ كنیم. روشن است كه علاقه مردم به روحانیون وابسته اندك شده نه به روحانیون منتقد و مستقل، اما علاقه مردم به دین نه تنها كم نشده بلكه، افزایش نیز یافته است.

آيت اللّه صانعى در ادامه این گفتگو تأكید كرد: جامعه ایران هیچگاه به سمت غیر مذهبى شدن سوق نخواهد یافت. شاید مذهب دست خوش تغییراتى شود، اما هیچگاه از جامعه حذف نمى شود، همانگونه كه امروز، مبناى تاریخ در اروپا میلاد حضرت مسیح و در میان مسلمانان تاریخ هجرت پیامبر است. گرایشات جدید فكرى ممكن است به تغییر قانون اساسى بینجامد اما دین را تهدید نمى كند.

ایشان با اشاره به این نكته اساسى كه مردم در تمام نقاط دنیا متوجه این نكته حساس شده اند كه حساب دین از رهبران و روحانیون حكومتى جداست و عملكرد آنان به پاى حكومت گذاشته مى شود، در آخرین بخش سخنان خود تأكید كردند:

اساس اسلام بر ارزشهاى انسانى، بر احیاء عدالت، بر توزیع آزادى در جامعه و مدیریت دمكراتیك در سطوح سیاسى، اجتماعى و حفظ حقوق مردم استوار است. اسلام دین منطق است و عقل و خرد و آنچه همواره مى تواند به مسخ مذهب و آلوده ساخت آن بینجامد قدرت است، نه مردم و انسانها.