اشاره
در تاريخ 15/2/1382 سفير هند pripuran Singh Haer به حضور مرجع عاليقدر حضرت آية اللّه العظمى صانعى رسيدند و راجع به مسائل مختلف با يگديكر گفتكو كردند. در ذيل متن ترجمه شده اين مصاحبه را ملاحظه مى كنيد.

سفير هند در آغاز از اينكه به حضور پذيرفته شدند اظهار خوشوقتى نمود و ادامه داد كه دو كشور ايران و هند هميشه با يكديگر تعامل داشته اند، و من عقيده دارم كه فرهنگ ايران در فرهنگ هند تأثير بسزايى داشته است. در طى قرون گذشته تعامل زيادى وجود داشته و پس از استقلال هند نيز روابط دو كشور از جنبه مردمى و دولتى گسترش چشمگيرى داشته است .

در راستاى استحكام روابط دو كشور، حدود دو سال قبل نخست وزير هند به دعوت رسمى آقاى سيد محمد خاتمى رئيس جمهور، به ايران آمد و آقاى خاتمى نيز در بهمن ماه ميهمان دولت هند بودند، اين سفرها نقاط اصلى روابط دو جانبه هستند و به دليل نقاط مشترك زيادى كه بين فرهنگ دو ملت ايران و هند وجود دارد، تلاش من اين بوده تا روابط فرهنگى و اقتصادى گسترش يابد. شايان ياد آورى است كه در كشور هند 135 ميليون نفر مسلمان زندگى مى كنند كه از نظر تعداد دومين جامعه مسلمان دنياست، كه از اين تعداد حدود 32 ميليون نفر شيعه هستند. يكى از افتخارات ما اين است كه قانون اساسى هند به تمامى اديان و مذاهب آزادى كامل داده تا فعاليت كنند و مايه افتخار است كه رئيس جمهور هند در حال حاضر، يك نفر مسلمان است. بنابراين، من علاقه مند هستم كه اين جنبه از زندگى مذهبى در هند، براى مردم ايران روشن بشود، همچنين ما شاهد تغييرات زيادى در كشور ايران هستيم و از رويه اى كه آقاى خاتمى رئيس جمهور در پيش گرفتند، استقبال مى كنيم، زيرا مى دانيم كه دو حكومت دموكراسى با تكيه بر مردم و بر اساس شئونات و اصول اساسى كه مورد قبول هر دو ملت ايران و هند قرار دارد، استمرار مى يابد. ما به جامعه ايران و مردم آن ايمان زيادى داريم و مايل هستيم كه ايران در ايجاد بهترين نوع روابط با هند نقش مهم ترى را ايفا نمايد. با توجه به اين مطالب، سؤالى كه براى من مطرح است اينكه چگونه مى توانيم اين روابط سياسى را تقويت كنيم ؟

حضرت آية اللّه صانعى در اين زمينه فرمودند: از فرمايشات شما كه مسائل را به صورت كليات مطرح نموديد، استفاده كرديم، بنده نيز نكات و را هكارهايى را به عرض مى رسانم .

1 ـ با توجه به قدمت رابطه تاريخى و فرهنگى بين دو ملت ايران و هند، مى توانيم از گذشته درس بگيريم و ارتباطات موجود فيما بين دو كشور را گسترش دهيم. از آنجا كه كشور هند داراى ذخاير مهمى از كتب خطى قديمى در زمينه هاى گوناگون علمى است و امكان كسب علم و دانش و پژوهش و تحقيق در هند وجود داشته، موجب شده برخى از علما و دانشمندان ايرانى در هند به ادامه تحصيل و تحقيق بپردازند كه از جمله مى توان به عالم اصفهانى اشاره كرد كه به علت اقامت طولانى در هند و مطالعات علمى در آنجا به «فاضل هندى» معروف است. لذا بايد سعى كنيم تا تبادل فرهنگى و علمى بين دو كشور را توسعه دهيم .

2 ـ از نقطه نظر تجارت و بازرگانى چون ايران و هند موقعيت خوبى در منطقه آسيا دارند و از گذشته هاى دور اين ارتباط بين دو كشور وجود داشته، با اهتمام دو كشور، مى تواند در سطح وسيع ترى گسترش يابد.

3 ـ با توجه به اينكه تعداد زيادى از مردم هند مسلمان هستند و آزادى مذهبى كه از سوى دولت هند اعمال مى شود كه خود گوياى حفظ حقوِ انسانها و نشانه دموكراسى واقعى در هند است، و همچنين آزادى شيعيان در اجراى مراسم مذهبى و حفظ شعائر دينى و از جمله بپاداشتن عزادارى و سوگوارى سالار شهيدان، نشانگر آن است كه اشتراكات مذهبى بين دو ملت ايران و هند نيز مى تواند به گسترش و توسعه روابط دو كشور كمك شايان توجهى نمايد.

4 ـ با عنايت به مسئله مهمى كه در صدر برنامه هاى دولت آقاى خاتمى در زمينه سياست خارجى مبنى بر «تنش زدايى» قرار گرفته و بحمد اللّه در معرفى ايران در بين كشورها و ملتهاى ديگر مفيد واقع شده، اميدواريم اين سياست نيز موجب گسترش روابط صميمانه و خوب بين دو كشور ايران و هند شود.

5 ـ وسايل ارتباط جمعى و مطبوعات دو كشور مى توانند در مورد اشتراكات قومى، مذهبى، اجتماعى، سياسى و اقتصادى كه از گذشته بين دو ملت وجود داشته، تأكيد كنند و زمينه هاى لازم را براى تحكيم و گسترش مناسبات فراهم نمايند.

6 ـ سفارتخانه هاى ايران و هند در دو كشور مى توانند به عنوان نمانيده مردم و دولت مطبوع خويش، زمينه هاى لازم را در عرصه هاى مختلف فراهم نمايند تا دو كشورى كه تاريخ و فرهنگ كهنى دارند، امكان توسعه روابط خوب را پيدا كنند.

از خداوند متعال مى خواهيم كه استقلال و آزادى و پيشرفت در تمام زمينه هاى علمى، فرهنگى، صنعتى و تكنولوژى را براى همه ملتها و دولتها فراهم كند و همه انسانها را برادر و غمخوار يكديگر قرار دهد.
پس از ارائه رهنمودهاى حضرت آية اللّه العظمى صانعى، سفير هند ضمن تشكر از بيانات فاضلانه معظم له مطالب ديگرى را بيان كردند و در اين زمينه سؤالاتى را مطرح نمودند .

سفير هند: اجازه بدهيد راجع به يك مسئله با شما سخن بگويم. برخى از كشورهاى جهان داراى سابقه تاريخى زياد و فرهنگ و تمدن كهن نيستند، ولى كشورهايى همچون ايران و هند داراى قدمت تاريخى و تمدن درخشانى هستند كه متأسفانه كشورى مثل هند كه سابقه تاريخ، فرهنگ و تمدن شش هزار ساله دارد، امروزه در زمينه فرهنگى با چالش بزرگى از طرف دنياى خارج رو به رو شده است و ما اين تأثير را در نحوه زندگى مردم، معاشرت با يكديگر و مسائلى از اين قبيل، خصوصاً در نسل جوان شاهد هستيم. به نظر مى رسد كه يك نبرد سنگينى است كه كشور هند در طول نيم قرن گذشته با آن درگير بوده است و به رغم ريشه دار بودن فرهنگ غنى در هند، ما امروز تأثيرات آن را در عرصه هاى مذهبى، فرهنگى و اجتماعى جامعه هند ملاحظه مى كنيم. اگر به ديدگاه و نظريه «مك لوهان» مبنى بر اينكه جهان به منزله يك دهكده است بنگريم، ملاحظه مى كنيم كه اين مسئله براى برخى از كشورها كه خواهان حفظ اصالت فرهنگى خود هستند ، آنان را با چالش بزرگى مواجه ساخته است.

ما خواستار آن هستيم كه هسته خانواده را حفظ كنيم، احترام به خانواده و بزرگترها و آداب معاشرت در جامعه هند ماندگار باشد. با توجه به اينكه اين چالش براى جامعه ايران نيز وجود دارد و با عنايت به اين موضوع كه ما و شما داراى مشتركات فرهنگى، اجتماعى و مذهبى هستيم، به نظر حضرت عالى ما چگونه عمل كنيم تا ضمن پيشرفت در عرصه هاى مختلف علمى، صنعتى و تكنولوژى و گرايش به سوى مدرنيسم، قوّت و اصالت فرهنگى خودمان را نيز حفظ كنيم ؟

حضرت آية اللّه العظمى صانعى در اين زمينه فرمودند: ابتدا بايد اين نكته را گوشزد كنيم كه قدرت كشورهاى استعمارگر زياد است و ساليان طولانى در اين زمينه فعاليت كرده اند و از تجربه ساير كشورهاى زورمند نيز استفاده كرده اند، ولى از آنجا كه فرهنگ ما ريشه دار هست، مى توانيم با تمسك به فرهنگ اصيل خودمان از نفوذ فرهنگ غرب جلوگيرى كنيم، چرا كه الگوپذيرى از غرب و پذيرش فرهنگ بيگانه از روى احساسات و نشئت گرفته از استعمار فرهنگى است و پذيرش آن از روى عقل و بينش منطقى انجام نشده است، لذا اين چالشها دوامى ندارد و زودگذر است ; ولى به هر حال، و ظيفه مهم آن است كه ما موظف هستيم با اين چالش مقابله كنيم و راههايى نيز براى از بين بردن آن وجود دارد.

الف ـ ساختن نمايشنامه، فيلم و سريالهايى كه با فرهنگ و تاريخ كهن هند ارتباط داشته باشد و آداب و سنن اجتماعى و ملى در جامعه هند را به مردم و خصوصاً نسل جوان معرفى كند و اصالت فرهنگى اين سرزمين را در معرض ديد مردم بگذارد.

ب ـ معرفى شخصيتهاى فرهيخته علمى، سياسى، فرهنگى و كسانى كه در جامعه از مقبوليت عامه برخوردار هستند و افرادى كه رهبرى و هدايت مردم هند را براى كسب استقلال از سلطه استعمار به عهده داشته اند نيز در حفظ آداب و سنن اجتماعى و فرهنگى مناسب است.

ج ـ اعطاى آزاديهاى بيشتر به مردم و مشاركت آنان و سهيم شدنشان در امورى كه مربوط به خودشان است و اجراى عدالت اجتماعى نيز مى توانند در مقابله با استعمار فرهنگى مؤثر باشد.
يك نكته مهم در برخورد با فرهنگ غرب آن است كه بايد توجه داشت كه تمام فرهنگ غرب غلط و اشتباه نيست و ما بايد فرهنگ خوب را از بد تفكيك كنيم و فرهنگ بد و غلط را با استدلال منطقى رد كنيم، چرا كه نمى توان با اِعمال زور و خشونت با نفوذ فرهنگ بيگانه مقابله كرد، بلكه بايد با ارائه فرهنگ خوب خودمان با جنبه بد و غلط فرهنگ وارداتى مقابله كنيم و بايد بدانيم كه نسل جوان، خواهان تنوع است و چيزهاى جديد و نو مى خواهد، امروز ارتباطات گسترش يافته است و اهرمهاى تأثير گذار بر روى افراد جامعه زياد شده است، لذا تنها با حفظ و گسترش فرهنگ غنى و اصيل خود مى توانيم الگوهاى مناسبى را به مردم جامعه و خصوصاً نسل جوان ارائه دهيم و در همين راستا وظيفه و مسئوليت سنگينى بر دوش دولتمردان هست، زيرا بايد به جوانان توجه كنند و بهترين راهكارها را در برخورد با آنان و رسيدگى به خواسته هاى مشروع و به حق آنان انتخاب كنند. همچنين با توسعه دانشگاهها و مراكز علمى بايد به ارتقاى سطح فرهنگ جامعه كمك كرد تا توان مقابله با فرهنگ بد بيگانه به وجود آيد و در اين راه دولتمردان، دانشمندان و شخصيتهاى با نفوذ در جامعه تأثيرشان از ديگران بيشتر است.