حجت‌الاسلام سید ابوالحسن نواب در گفت‌وگو با شفقنا با بیان این که قطعاً رساله‌ها به تحول نیاز دارند، اظهار کرد: خود رساله‌های توضیح المسائل مولود یک تحول است. تا قبل از زمان مرحوم آیت‌الله‌العظمی بروجردی، رساله‌های متنوع توسط مراجع مختلف به اشکال و انواع مختلفی تدوین می‌شد. آیت‌الله بروجردی تصمیم گرفتند که رساله را به یک شکل جدید تبدیل کنند. با نظر ایشان مرحوم علامه‌ی کرباسچی (مرحوم علامه که معروف به کرباسچی بودند و بنیان‌گذار مدرسه‌ی علوی هستند) این رساله‌ی توضیح المسائل را تدوین کردند و تحویل آقای بروجردی دادند. بعد دوباره توسط ایشان تنظیم شد و چاپ شد.

وی با بیان این که بعد از آیت‌الله بروجردی نیز مراجع دیگر با حاشیه دادن به آن رساله، همان رساله را مبنا قرار دادند، گفت: این رساله متعلق به ۶۰ سال قبل است؛ متعلق به زمانی است که این رساله‌ها به طور محدود در بین شیعیان مقلد ایشان در مناطق دیگر وجود داشت. مرحوم آقای بروجردی به علامه طباطبایی گفته بودند که وقتی ما فلسفه می‌خواندیم در اتاق‌های دربسته در اصفهان پیش مرحوم میرزا جهانگیرخان قشقایی بود. علامه طباطبایی در پاسخ به ایشان گفتند که اما امروز مباحث، علنی در روزنامه‌ها مطرح می‌شود و ما هم باید علنی جواب آن‌ها را بدهیم.

رییس دانشگاه ادیان و مذاهب ادامه داد: در آن دوران فضای مجازی، اینترنت، شبکه‌های اجتماعی و ترجمه نبود و تشیع نیز بین‌المللی نبود. راهپیمایی زمینی اربعین و حضور حدود ۱۴۰ ملیت در راهپیمایی اربعین نبود. امروز تشیع، جهانی شده است؛ عزاداری امام حسین (ع) در همه جا اعم از نیویورک، واشنگتن، تورنتوی کانادا و استرالیا دیده می‌شود.

آقای نواب با بیان این که وضعیت تشیع بعد از انقلاب اسلامی تغییر کرد، گفت: بنابراین رساله‌ی عملیه‌ی آن هم باید تغییر کند. رساله‌ی عملیه‌ای که در آن زمان نوشته می‌شد، در بین مقلدین آقایان بود اما امروز این ترجمه شده و در همه‌ی سایت‌ها قرار گرفته است. برای مثال در رساله‌ها نجاسات را شمرده‌اند و گفتید نجاسات ده مورد است و بعد هم به مردم توضیح داده‌اند و به نوعی به ۷۵ درصد جمعیت جهان هم گفته شده است که شما جزو نجاسات و کثافات هستید. این در رساله‌ی عملیه‌ی فعلی است.

نواب ادامه داد: در این رساله‌ها سگ، خوک و کافر از نجاسات هستند و کافر را هم به عنوان فردی که منکر معاد و منکر رسالت پیامبر و غیره است تعریف کرده‌اید. این ترجمه هم می‌شود و روی سایت‌ها می‌رود. با این رساله می‌شود اسلام را بین‌المللی و فراگیر کرد؟ با این رساله می‌توان تشیع را در همه جای دنیا منتشر کرد؟ با این بیان، ما می‌توانیم مبلغ اسلام باشیم یا مخرب اسلام خواهیم بود؟ بنابراین ضرورت دارد که رساله‌های عملیه در اشکال مختلف و تخصصی‌تر شود. برای مثال رساله‌ی احکام طبی، رساله‌ی احکام بانوان، فرزندان، جوانان، حقوق پدر و مادر و... همگی در رساله وارد شود.

او با اعتقاد بر این که رساله‌های عملیه باید کمی هم جامع‌تر از وضعیت فعلی شود، اظهار کرد: چرا که اسلام مرکب از عقاید، اخلاق و احکام است. در رساله‌های عملیه باید اشاره‌ای هم به مسایل اخلاقی شود. اشاره‌ای هم به مبانی اعتقادی شود. کما این که در مقدمه‌ی رساله‌ی بعضی مراجع مسایل احکام و اعتقادات آمده است. بعد از آن هم اشاره‌ای متناسب با شرایط زمان و مکان و در نظر گرفتن ملاحظات بین‌المللی به احکام فقهی شود. امروز همه‌ی مراجع ما در پاسخ به هر استفتایی باید مشاور بین‌المللی داشته باشند زیرا مسایل نباید بدون توجه به جهان تشیع، گسترش تشیع و فراگیری تشیع مطرح شود.

رییس دانشگاه ادیان و مذاهب تصریح کرد: متناسب با شرایط روز یعنی ادبیات به روز و لغت‌های به روز و حتی لغت‌نامه داشته باشند. برخی لغت‌ها که معنای آن برای مردم قابل درک نیست مثل ساع باید ترجمه‌ی فارسی شود. در یک جمله اصطلاحات باید کاملاً برای مردم تبیین شود. اگر مقیاس‌هایی هست مانند وجب و... که امروز نمی‌توان برای آب کر استفاده کرد؛ باید حداقل تبدیل شود به مقیاس کیلوگرم، لیتر، تن و هرچه لازم است تا قابل فهم برای همه‌ی اقشار باشد.

او با بیان این که احکام باید به صورت تخصصی و مواضع، روشن شود، گفت: بر فرض حقوق پدر و مادر، حقوق فرزند و... باید در رساله باشد. رساله‌های عملیه به طور شکلی، محتوایی و ساختاری و با توجه به ملاحظات بین‌المللی، با توجه به این که یک رساله به زبان‌های مختلف ترجمه می‌شود و روی سایت‌ها می‌رود و همه به آن دسترسی دارند، باید همه گونه تجزیه و تحلیل شود. به این صورت مسایل، باز و روشن و شفاف شود و بعضی قسمت‌ها نباید کلی‌گویی شود و بعضی قسمت‌های دیگر باید از درازگویی جلوگیری شود.

نواب با بیان این که باید همان قواعدی که در کتاب‌های درسی رعایت می‌‌شود، در اینجا هم مورد توجه قرار داد، تصریح کرد: باید اشکال مختلفی به دست مردم برسد و خود مردم و مقلدین مراجع، آن‌ها را ارزیابی کنند و نظر بدهند. نظرات خود را برای دفاتر مراجع بفرستند. اصلاً می‌تواند به این صورت باشد که مراجع روی رساله‌ی خود بنویسند فتاوای این نسخه آزمایشی نیست، اما شکل، نگارش و محتوای ظاهری آن آزمایشی است؛ شما هم بررسی کنید و اگر پیشنهادی دارید بدهید، تا این را به عنوان نسخه‌ی نهایی چاپ کنیم و در اختیار شما بگذاریم.