عنوان حکومت در برخی کتب فقهی همراه ارش و مترادف آن بکار رفته است و گاهی به معنای حکم قاضی به پرداخت مبلغی بابت خسارت وارده با مصالحه‌ طرفین و یا با نظر خود برای حل قضیه استعمال شده است. بنابراین، می‌توان در تعریف حکومت گفت: «حکومت یعنی رفع حکم در هر موردی که ضرر از آن نشأت می‌گیرد» (بجنوردی، 1419ق، ج1، ص237)؛ بدین معنا که اگر خسارت یا جنایتی نسبت به فردی روا داشته شد، حکومت دفع ضرر و جبران خسارت می‌کند.

«فاضل هندی» تصریح می‌کند: «معنای حکومت و ارش یکی است» (فاضل هندی، 1422ق، ج11، ص444).

در روایات نیز گاهی لفظ حکومت به معنای حکم کردن مورد استفاده قرار گرفته است؛ همان‌گونه که در حدیث ذیل به این معنا استعمال شده است. در روایت «ظریف بن ناصح» نقل شده که او از امام صادق (ع) سؤال کرد چرا حضرت علی (ع) دیه‌ لب بالا را نصف دیه‌ کامل و دیه لب پایین را دو سوم دیه‌ کامل قرار داد؟ امام در پاسخ فرمود این بخاطر آن است که لب پایین با کمک دندان‌ها آب و غذا را در دهان نگه می‌دارد و از خارج‌شدن آن جلوگیری می‌کند. به همین جهت، حضرت علی (ع) در حکمی که دادند، دیه‌ آن را بیشتر از لب بالا قرار دادند.[1] در این روایت، لفظ و واژه‌ «حکومته» به معنای مصدری خودش(حکم‌کردن) بکار رفته است؛ هر‌چند نتیجه‌ حکم‌کردن، بیان همان دیه‌ معین می‌باشد (روزبهانی، 1394، ص85).

در کتب فقهی، لفظ حکومت و ارش به یک معنا استعمال شده است (طوسی، 1407ق، ج5، ص191 و 194؛ فاضل هندی، 1422ق، ج11، ص444؛ علامه حلی، 1420ق، ج5، ص622؛ شهید ثانی،1418ق، ج15، ص466؛ حلی، 1421ق، ص362؛ فاضل آبی، 1408ق، ج2، ص672).

----------

[1]. وفِي رِوَايَةِ ظَرِيفِ بْنِ نَاصِحٍ، قَالَ فَسَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّه (ع) عَنْ ذَلِكَ فَقَالَ: «بَلَغَنَا أَنَّ أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ (ع) فَضَّلَهَا لأَنَّهَا تُمْسِكُ الطَّعَامَ مَعَ الأَسْنَانِ فَلِذَلِكَ فَضَّلَهَا فِي حُكُومَتِه» (محمدبن یعقوب کلینی، الکافی، ج۷، ص۳۳۲؛ محمدبن علی (شیخ صدوق)، من لا یحضره الفقیه، ج۴، ص۸۲؛ محمد طوسی، تهذیب الاحکام، ج۱۰، ص۲۹۹).