برخى از دانشمندان، فرق اين دو را در اجمال سيره و عدم اجمال ارتکاز دانسته و اظهار مى‌دارند: چون سيره ( سيره عقلا و سيره متشرعه ) از فعل يا ترک سامان يافته‌اند، از ادله لُبى شمرده مى‌شوند که ناتوان از بيان نوع حکم است و از اين جهت ( تعيين نوع حکم ) داراى اجمال است، هر چند که هنگام انجام فعل از دلالت بر جواز و هنگام ترک فعل از دلالت بر عدم وجوب بهره‌مند مى‌باشد، اما ارتکاز عقلا و متشرعه ـ برخلاف سيره ـ خالى از اجمال بوده و توان تعيين نوع حکم ( وجوب، حرمت و ... ) را دارا است.[1] اين عده، چه به هنگام تعريف و چه به هنگام مقايسه، درباره عدم اجمال و چگونگى تعيين نوع حکم در ارتکاز عقلا و متشرعه توضيحى را ارايه نکرده‌اند. البته دراين‌جا و به هنگام مقايسه‌اين دو، نبايد راه‌هايى را که برخى از دانشمندان براى زدودن اجمال از سيره ( سيره عقلا و سيره متشر‌ّعه ) ارايه داده‌اند، ناديده گرفت. ناگفته نماند، براى اين دو فرق‌هاى ديگرى نيز وجود دارد که مى‌توان به وسيله مقايسه تعريف و کاربرد هر يک با ديگرى به آن دست يافت، که از آن جمله است:

1ـ ارتکاز عقلا يا متشرعه امرى ذهنى است و حال آن‌که سيره ( سيره‌عقلا و سيره‌متشرعه ) يک عملکرد است.

2ـ ارتکاز عقلا يا متشرعه بنابر نظر اکثر دانشمندان و با توجه به تعريفى که براى آن ارايه شده، نيازمند و وابسته به سيره ( سيره عقلا و سيره متشرعه ) مى‌باشد و حال آن‌که سيره چنين نيست.

--------------------------------------------------------------------------------

[1]ـ الاُصول العامة للفقه المقارن، ص 200.