از آن‌چه گذشت، اين پرسش در ذهن جاى مى‌گيرد که سيره متشرعه را چه نسبتى با عرف است؟ و اين پديده در کدام يک از گونه‌هاى عرف مى‌گنجد؟ پاسخ اين پرسش به گزينش تعاريف و ديدگاه‌هاى موجود درباره‌ى سيره متشرّعه وابسته است. بدين‌گونه که اگر سيره متشرعه، سلوک و روش عملى خصوص متدينين عصر تشريع دانسته شود،[1] و يا شريعت و تشرع متشرعه ـ به نحوى از انحا ـ به عنوان حيثيت تعليليه براى سيره قرار داده شود،[2] در اين صورت بايد آن را «عرف مذهبى» دانست، که طبيعتاً از محل بحث خارج خواهد بود، هر چند که درقانون و يا در کشف و استنباط احکام شرعى مورد توجه و عنايت قرار گيرد. اما اگرقيود نام برده شده در تعريف و تحقق خارجى سيره متشرعه لحاظ نگردد، در اين صورت با توجه به معناى متصور و تعريف ارايه شده براى آن، به نظر مى‌رسدکه بايد آن را در پاره‌اى از موارد از گونه «عرف عام» و در پاره‌اى ديگر از موارد، ازگونه «عرف خاص» دانست. در برابر اين سخن، برخى بدون ارايه هيچ گونه دليلى، سيره متشرعه را ازگونه «عرف خاص» شمرده‌اند.[3] و برخى هم آن را گونه‌اى از گونه‌هاى بناى عقلا ـ البته با دايره‌اى محدودتر ـ دانسته‌اند.[4] اينان براى گفته خود دليلى ارايه نکرده‌اند.

--------------------------------------------------------------------------------

[1]ـ المعالم الجديدة، ص 167.

[2]ـ بحوث في علم الاُصول، ج 4، ص 247 .

[3]ـ مبانى استنباط حقوق اسلامى، ص 253؛ درآمدى بر حقوق اسلامى، ج 1، ص 366.

[4]ـ الاُصول العامة للفقه المقارن، ص 199.