يک قاعده فقهى ـ همچون ساير استنباطات فقيهان ـ از ادله اربعه به ويژه از متن کتاب و سنت استخراج مى‌گردد. اما آن‌چه که در اين خصوص حايز اهميت است بيان حکمى کلى است که افراد و اجزايى را در ذيل خود داشته باشد. مثلاً در واقعه مزاحمت سمره براى مرد انصارى و اهل و عيالش، اگرچه‌اين واقعه شخصى است، ليکن رسول خدا(صلی الله عليه و آله وسلم) وقتى مى‌فرمايد: «لاضرر ولا ضرار في الإسلام»[1] در جهت بيان يک ضابطه و قاعده کلى است که از آن قاعده «نفى ضرر» استخراج شده است. و يا هنگامی‌که قرآن مى‌فرمايد: (وَ مَا جَعَلَ عَلَيْكُمْ فِي الدِّينِ مِنْ حَرَجٍ)[2] در جهت بيان يک حکم کلى است که از آن قاعده «نفى‌حرج» به‌دست آمده است. و يا هنگامي‌که خداوند در قرآن مى‌فرمايد: (وَلَن يَجْعَلَ الله لِلْكَافِرِينَ عَلَى الْمؤْمِنِينَ سَبِيلاً)[3] باز هم در مقام بيان حکمى کلى است که از آن قاعده «نفى سبيل» استخراج گرديده است.

--------------------------------------------------------------------------------

[1]ـ کافى، ج 5، ص 293.

[2]ـ قرآن مجيد، سوره حج، آيه 78.

[3]ـ قرآن مجيد، سوره نساء، آيه 141.