آيه شريفه اين است:

(وَابْتَلُواْ الْيَتَـمَى حَتَّى إِذَا بَلَغُواْ النِّكَاحَ فَإِنْ ءَانَسْتُم مِّنْهُمْ رُشْدًا فَادْفَعُواْ إِلَيْهِمْ أَمْوَ لَهُمْ وَلاَ تَأْكُلُوهَآ إِسْرَافًا وَبِدَارًا أَن يَكْبَرُواْ وَمَن كَانَ غَنِيًّا فَلْيَسْتَعْفِفْ وَمَن كَانَ فَقِيرًا فَلْيَأْكُلْ بِالْمَعْرُوفِ فَإِذَا دَفَعْتُمْ إِلَيْهِمْ أَمْوَ لَهُمْ فَأَشْهِدُواْ عَلَيْهِمْ وَكَفَى بِاللَّهِ حَسِيبًا );[1]

و يتيمان را بيازماييد تا وقتى به [ سنّ ]زناشويى برسند; پس اگر در ايشان رشد [ فكرى ]يافتيد، اموالشان را به آنان رد كنيد، و آن را [ از بيم آنكه مبادا ]بزرگ شوند، به اسراف و شتاب مخوريد، و آن كس كه توانگر است، بايد [ از گرفتنِ اجرت سرپرستى ]خوددارى ورزد، و هر كس تهيدست است، بايد مطابق عرف [ از آن ]بخورد. پس هر گاه اموالشان را به آنان ردّ كرديد بر ايشان گواه بگيريد، خداوند حسابرسى را كافى است.

مفاد روايات ياد شده اين است كه هر كس وصىّ يتيمان باشد و يا عهده دار امر آنها شده باشد، مى تواند از اموال آنها استفاده كند; از آن جمله است:

1. صحيحه عبدالله بن سنان

عن أبي عبدالله(عليه السلام) في قول الله عزوجل: «فَلْيَأْكُلْ بِالْمَعْرُوفِ»، قال: المعروف هو القوت، وإنما عنى الوصيّ أو القيّم في أموالهم وما يصلحهم;[2]

عبدالله بن سنان مى گويد امام صادق(عليه السلام) درباره آيه «فَلْيَأْكُلْ بِالْمَعْرُوفِ» فرمود: معروف يعنى قوت [هرآنچه بدان گذران زندگى كنند] و مقصودْ وصى و قيم است كه عهده دار اموال يتيمان است.

وصىّ يا قيّم در اين روايت بيان كننده مراد آيه است و شامل هر وصىّ و هر كسى كه قيمومت امر يتيمان را عهده دار گردد، مى شود.

2. روايت ابى الصباح كنانى

عن أبي عبدالله(عليه السلام) في قول الله عزوجل: «وَمَن كَانَ فَقِيرًا فَلْيَأْكُلْ بِالْمَعْرُوفِ»، فقال: ذلك رجل يحبس نفسه عن المعيشة فلا بأس أن يأكل بالمعروف إذا كان يصلح لهم أموالهم، فإن كان المال قليلا فلا يأكل منه شيئاً... ;[3]

ابوالصباح گويد: امام صادق(عليه السلام) درباره آيه «وَمَن كَانَ فَقِيرًا فَلْيَأْكُلْ بِالْمَعْرُوفِ» فرمود: مراد كسى است كه تمام وقت خود را صرف يتيمان و مصالح آنان مى كند. چنين شخصى به اندازه متعارف و گذران زندگى مى تواند از اموال ميت استفاده كند. ليكن اگر اموال، اندك است، از آنها هيچ استفاده نكند.

3. موثقه سماعه

عن أبي عبدالله(عليه السلام) في قول الله عزوجل: «وَمَن كَانَ فَقِيرًا فَلْيَأْكُلْ بِالْمَعْرُوفِ»، قال: ومن كان يلي شيئا لليتامى وهو محتاج ليس له ما يقيمه فهو يتقاضى أموالهم ويقوم في ضيعتهم فليأكل بقدر ولا يسرف فإن كانت ضيعتهم لا تشغله عما يعالج بنفسه فلا يرزأنّ من أموالهم شيئاً;[4]

سماعه گويد: امام صادق(عليه السلام) درباره آيه (وَمَن كَانَ فَقِيرًا فَلْيَأْكُلْ بِالْمَعْرُوفِ) فرمود: اگر كسى عهده دار امور يتيمان است و كارهاى آنان را انجام مى دهد و خود نيازمند است به اندازه گذران زندگى از آن استفاده كند و اسراف نكند و اگر سرپرست امور يتيمان او را از كارهاى شخصى باز نمى دارد، هرگز از اموال آنان استفاده نكند.

استفاده از اموال يتيمان، به شرحى كه در اين روايات آمده، اختصاص به دسته اى خاص ندارد و شامل همه كسانى كه به وصايت يا به موجبى ديگر عهده دار اموال آنان شده اند، مى شود.

--------------------------------------------------------------------------------

[1] . نساء، آيه 6 .

[2] . وسائل الشيعة، ج 17، ص 250، باب 72، ح 1.

[3] . وسائل الشيعة، ج 17، ص 251، باب 72، ح 3.

[4] . وسائل الشيعة، ج 17، ص 251، باب 72، ح 4.